In een van de vele vertrekken van het Kremlin is een klein ventje, moederziel alleen zittend aan het hoofdeinde van een ovale tafel en starend naar een groot scherm aan de tegenoverliggende muur, in videogesprek met zijn minister van Defensie, generaal Sergej Sjojgoe. Hoe het komt, snauwt het ventje de minister toe, dat generaal-majoor Vitaly Gerasimov kon omkomen door vijandelijk vuur.
'De generaal-majoor vond het zijn plicht om zijn manschappen ter plaatse te gaan bemoedigen, meneer de President', probeert de minister. De man, wiens met eretekens zwaar behangen borst het hele scherm vult, klinkt onzeker, durft nauwelijks op te kijken.
Of de minister dan niet beseft dat, wanneer een familielid van stafchef en kameraad Valery Gerasimov op het slagveld valt, er een siddering door heel Rusland gaat. Of hij dan niet beseft dat dit niet zonder gevolgen kan blijven.
'Jawel, meneer de President, wanneer u het zegt.'
'Is het dan zo slecht gesteld met het moreel van mijn troepen dat een generaal hen ter plaatse moet gaan oppeppen? Wel?'
Heel even durft de generaal het aan om op te kijken, angstvallig op zoek naar een glimp van begrip in de blik van zijn gesprekspartner: 'Ik weet het niet, misschien moet u het hem zelf...'
'Kieken. Onder mijn ogen uit!' Met gebalde vuist slaat het ventje op een van de knopjes op een schakelbord, waarna het beeld van de defensieminister wordt samengedrukt tot een witte stip, om dan helemaal uit te doven. Chert vozmi !

     Op datzelfde ogenblik zijn ergens in een onooglijk klein land zeven meerderheidspartijen aan het bakkeleien over een in hun regeerakkoord ingeschreven kernuitstap. Er rest de regering aldaar nog welgeteld 9 dagen om in dit heikele dossier zonder al teveel kleerscheuren te landen. Intussen wordt er, in het licht van de onwaarschijnlijke gebeurtenissen in een Oost-Europees land, door een van de partijen gepleit om met open blik naar die uitstap te kijken. Komt die er en vooral, hoe zal die er dan uitzien? Hoeveel kerncentrales gaan eerlangs onherroepelijk op de schop? Allemaal? Allemaal behalve twee? Misschien leert een nieuwe door de overheid bestelde studie ons ter elfder ure dat die met de gevaarlijke scheurtjes plots niet zo zorgwekkend zijn als eerst was gedacht..?
Vanwaar plots die aarzeling in de politieke rangen? Natuurlijk, alles heeft te maken met de boomende energieprijzen en de te grote afhankelijkheid van het gas uit het land van de Sovjets. Dit gegeven, samen met de moeizame transitie naar groene energie zou er kunnen toe leiden dat in West-Europa op een dag in de nabije toekomst het licht dreigt uit te vallen, de verkeerslichten doven en treinen plots tot stilstand komen, zeker indien iemand in het verre Rusland zou beslissen om eerlangs de gaskraan dicht te draaien...

Sta mij toe, voor we verder gaan, even terug te keren naar woensdagochtend 9 februari. Waarover menige krant toen berichtte? Ik citeer de kop van vrtNWS: Nieuwe mijlpaal in kernfusie-onderzoek. Iets zei me dat er geen twijfel mocht over bestaan of het betrof een belangwekkende gebeurtenis, zoiets als de lancering, tijdens de ruimtewedloop in de jaren vijftig, van de Spoetnik (met aan boord Laika, de lieve witte hond, geboren en getogen in de straten van Moskou; dit even terzijde). En dus was mijn nieuwsgierigheid danig gewekt, niet in het minst omdat de kop vervolgde met de cruciale vraag:  Wanneer levert een kernfusiereactor ook elektriciteit aan het net?
Vooraleer ik het antwoord op die vraag verklap, moet ik jou, achtbare lezer, eerst meedelen wat er in de eerste regels van het artikel te lezen stond: Een Europees team van wetenschappers is erin geslaagd om vijf seconden lang met kernfusie een recordhoeveelheid energie op te wekken... Om dit te kunnen realiseren heeft dat team van een slordige 4800 wetenschappers (jawel, 4800)! zich jarenlang uitgesloofd om uiteindelijk gedurende vijf seconden een stabiele hoeveelheid van 59 megajoule te produceren, wat een verdubbeling betekent van het vorige record, gevestigd in 1997! Waarvoor die 59 megajoule precies staan? Voor het verbruik van een gemiddeld gezin gedurende anderhalve dag. Nee, je gelooft het niet.

     Misschien moet ik maar eerst proberen uit te leggen hoe het precies zit met dat fusiegedoe, al moet ikzelf ootmoedig toegeven dat ik in deze materie een volslagen dummy ben. Onder het motto wat zij kan, kunnen wij ook, proberen eminente geleerden al geruime tijd te wedijveren met de zon, die immer brandende ster die sedert mensenheugenis en tot in lengte van dagen een schier onuitputtelijke bron heet te zijn van licht en warmte. Omdat het capteren van al die energie hier benedenwaarts (denk maar aan onze massaal met zonnepanelen bedekte daken en woestijnvlaktes...) blijkbaar onvoldoende onze almaar toenemende behoefte dekt, wordt een en ander nagebootst in gecompliceerde machines. Ik simplificeer de procedure: je gooit enkele milligram waterstof (dit is de brandstof) in een soort vacuüm vat, waarna je probeert de temperatuur daar tot ongeziene hoogte (een paar honderd miljoen graden Celsius) op te drijven. Als alles goed gaat wordt die brandstof omgezet in plasma en vinden er kernfusies plaats. Anders gezegd: de kernen van de waterstof zijn met elkaar versmolten en er werd zowaar een nieuw element (Helium) gecreëerd. Het is eenzelfde proces dat zich voltrekt in het binnenste van de zon en waardoor permanent een ontzaglijke hoeveelheid energie wordt geproduceerd.

Met allerhande gecompliceerde machines worden dus al geruime tijd de veelbelovende mogelijkheden van kernfusie in diverse landen onderzocht. Maar... it's a long way to Tipperary. Immers, zelfs het project met naar verluidt de meeste kansen op succes, met name het ITER (International Thermonuclear Experimental Research) in het Zuid-Franse Saint-Paul-lès-Durance (dat nota bene intussen al zo'n slordige 15 miljard Euro heeft opgeslokt) zou pas over 5 jaar operationeel zijn. Daarna zou men er nog eens 20 jaar moeten bijtellen om een praktisch bruikbare en rendabele kernfusie te kunnen realiseren. Begrijp, achtbare lezer, dat ten vroegste tegen 2050 de wetenschap er zou moeten in geslaagd zijn de eerste (van een onuitputtelijke hoeveelheid) kilowatt op het elektrische net te leveren, waarbij, zo lezen we, voor het eerst meer energie zou worden geproduceerd dan er werd ingestopt. Je gelooft het niet.

     Er is nog iemand die het kwestieuze artikel over die vijf seconden heeft gelezen. Jawel, het Russische staatshoofd. Een map met diverse gegoogelde artikelen over het thema ligt opengeslagen voor hem. Hij herleest een in gele fluo gemarkeerde passus: Een Europeaan die 80 jaar leeft en zijn elektriciteit enkel uit kernfusie zou halen, verbruikt slechts 15 gram brandstof in zijn hele leven... Dit edelgas reageert niet met andere elementen uit de atmosfeer. Het tast de ozonlaag niet aan én het is geen broeikasgas... Typische redenering voor het Westen. Hoe naïef.
Hij had er zijn minister van defensie nog over willen aanspreken, maar hij had de man onverrichterzake weggezapt. Nee, er kan best nog even gewacht worden met generaal Sjojgoe naar de ijskoude toendra te verbannen. De minister moet nu eerst maar eens uitzoeken hoe ver de experten gevorderd zijn met ónze fusiereactor, bedenkt het staatshoofd. Wij hebben toch gas genoeg om dat ding heet te stoken, ja toch? Ik zal hem opdragen dat onze geleerden asap een tandje moeten bijsteken.

     De president is alles en iedereen beu: de wurgende maatregelen van de Westerse alliantie, zijn zuur verdiende centen opslokkende campagne te velde, zijn incompetente generaals. Kon er maar gauw iets nuttigs gedaan worden met die veelbelovende kernfusie, denkt hij nog, iets dat in enkele luttele seconden het verschil kan maken... Hij droomt weg, herinnert zich nog levendig de woorden van zijn grootvader, gewezen privékok van vadertje Stalin: De Amerikaan met zijn bombardementen op Hiroshima en Nagasaki, dat is de echte cowboy van de wereld.
Nee, dat de yankees en hun bondgenoten er zich maar voor hoeden geen enkele rode lijn te overschrijden. Ze beseffen nog niet half wat hen dan te wachten staat. Chert vozmi !

     Het staatshoofd is moe, wil naar buiten, alleen zijn, gaan jagen in de taiga, zijn hengel uitgooien in de Moskva... Misschien moet hij maar eerst even het Rode Plein oversteken en een kaarsje gaan branden in de Sint-Basilius. En enkele keren een kruis slaan voor een goede afloop.

     Je gelooft het niet.

- 9/03/2022  -